Niedawno wydawnictwo Roman Catholic Books wydało anglojęzyczną wersję książki autorstwa Mons. Nicoli Giampietro „Rozwój reformy liturgicznej widziany oczyma Ferdynanda kard. Antonelliego w latach 1948-1970”, będącej kolejną relacją dotyczącą historii reformy liturgicznej XX w. postrzeganą z przez pryzmat osobistych pamiętników i zapisków kardynała z lat 1948-1970.Pozycja ta to pewnego rodzaju paralela względem zapisków samego abp Annibale Bugniniego (a po nim abp Piero Mariniego) w przedmiocie reformy liturgicznej XX wieku (Reforma liturgii: 1948-1975 oraz Ambitna reforma: Realizacja wizji odnowy liturgicznej w latach 1963-1975). Książka jest osobistą relacją wydarzeń tamtego okresu oraz reakcją na nie, widzianą oczyma osoby będącej w bezpośredniej styczności z reformą (w rzeczy samej, bezpośrednio w nią zaangażowanej) i ukazaną z zupełnie innej perspektywy.
Książka spotkała się z ciepłym przyjęciem wielu, bowiem stanowi ważny przyczynek do uzupełniania historii reformy i ma szczególne znaczenie dla ruchu reformy reformy.
Nikt inny tylko sam kard. Ratzinger stwierdził w 2002r. odnosząc się do pierwotnego wydania pozycji, że książka „przedstawia poglądy, które stawiają pytania i dostarczają istotnego materiału do dyskusji nt. reformy liturgicznej przed Soborem Watykańskim II i po nim."
Po ukazaniu się angielskiego wydania książki sam Antonio kard. Canizares Llovera, prefekt Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, napisał do Mons. Giampietri (członka tejże kongregacji), że:
Książka ta jest istotnym przyczynkiem do badania reform liturgicznych XX wieku... bowiem po raz pierwszy udostępnia w j. angielskim dokumenty księdza (późn. kardynała) Antonelliego, jednego z propagatorów odnowy liturgicznej tamtejszego okresu. Antonelli włączył się w reformę ze sporym entuzjazmem... i wytrwał w nim do roku 1970r., gdy spostrzegł, że porzucono umiarkowanie w zakresie reformy liturgicznej, którego był zwolennikiem.Na koniec w przedmowie do wydania anglojęzycznego książki, abp Malcolm Ranjith — były sekretarz Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów — stwierdza (w szkicu, który sam w sobie jest wart przeczytania), że zapiski te „[pomagają] zrozumieć złożoność wewnętrznego mechanizmu reformy liturgicznej zarówno przed soborem jak i bezpośrednio po nim". Abp Ranjith pisze dalej tak:
W ocenie Antonelliego brak zdrowych podstaw teologicznych sprawił, że Consilium... w sposób znaczący odbiegło od prawdziwej odnowy będącej intencją Soboru.
Ołówkowe zapiski kard. Antonelliego nabierają nowej doniosłości. Jeden z najwybitniejszych i głęboko zaangażowanych członków Consilium, który nadzorował proces reformy, kard. Antonelli może ułatwić nam zrozumienie wewnętrznej polaryzacji leżącej u podstaw różnych decyzji podejmowanych w ramach reformy i dodać nam odwagi do naprawy i rewizji błędów, które wkradły się do reformy i stoją w sprzeczności z godnością liturgii...Jak dość powszechnie wiadomo nazwisko Antonelliego nie wszystkim kojarzy się bezpośrednio z reformą liturgiczną. Dlatego też ks. Nicola Giampietro poświęcił dwa pierwsze rozdziały biografii franciszkańskiego kardynała i ścieżce jego formacji akademickiej i liturgicznej, które z pewnością będą mile widziane i staną się osnową pozostałych rozdziałów.
Zapiski kard. Antonelliego ukazują człowieka wielkiej wiary i człowieka Kościoła zmagającego się z wewnętrznymi prądami, które odcisnęły piętno na pracach związanych z Consilium ad exsequendam Constitutionem de Sacra Liturgia. Treść pamiętników pokazuje niemalże wprost radości i smutki a czasem też lęki purpurata związane z kierunkiem obranym przez reformę, podejście wpływowego duchowieństwa oraz ryzykowność charakteryzującą niektóre wprowadzone zmiany...
Nade wszystko jednakże zapiski są swoistym studium, które otwiera nam oczy na drugą stronę pełnego [wtenczas] euforii przedstawiania reformy soborowej przez innych współczesnych [mu] autorów.
Wydanie angielskie tego ciekawego studium z pewnością może przyczynić się znacząco do mającej miejsce debaty wokół posoborowych reform liturgicznych.
Po części biograficznej następuje część poświęcona reformom liturgicznym za panowania Piusa XII (w tym reformom Wielkiego Tygodnia), które obejmują następujące rozdziały:
* studium przygotowawcze oraz częściową próbę dokonania ogólnej reformy liturgii za Piusa XII
* reformę Wigilii Uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego
* dekret De Solemni Vigilia Paschali Instauranda
* reformę liturgii Wielkiego Tygodnia oraz Ordo Hebdomadae Sanctae Instauratus
Po ww. rozdziałach przechodzimy do okresu soborowego, obejmującego m. in. przygotowanie Konstytucji Sacrosanctum Concilium, czyli:
* przygotowanie Sacrosanctum Concilium, 1960-1963
* historyczne i duszpasterskie przyczyny reformy liturgicznej
* od Consilium ad exesequendam Constitutionem de Sacra Liturgia do Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
* instrukcję Inter Oecumenici (1964)
* osobiste zapiski Antonelliego dotyczące rozwoju reformy (1968-1971)
Mons. Giampietro jest naszym przewodnikiem po każdym z rozdziałów stanowiących sprawozdanie Antonelliego z tamtych wydarzeń i jego refleksjach.
Na uwagę zasługuje również spory załącznik „O dziejach Komisji papieskiej ds. reformy liturgii świętej oraz jej pracach w latach 1948-1960", który zaznajamia czytelnika ze szczegółami przedsoborowych prac i debat wokół liturgii, w tym wysuwanych propozycji i dyskusji osób pokroju Antonelliego, a także dostojników takich jak Mons. Enrico Dante czy przyszły kard. Bea. Protokoły te przedstawiają fascynujące spostrzeżenia i obraz tamtych wydarzeń i z pewnością będą wartościowym i ciekawym elementem dla osób zainteresowanych przedmiotem reformy liturgicznej XX w., zwłaszcza w okresie tuż przed Soborem.
Bez wątpienia książka jest ogólnie wartościową pozycją, obejmującą okresy przedsoborowy i posoborowy, a także istotnym dodatkiem do zbioru materiałów w przedmiocie reformy. Dla zainteresowanych, a zwłaszcza osób, które już zainwestowały w zapiski kard. Bugniniego i ks. Mariniego z tamtych czasów, książka jest niezbędnikiem w uzupełnianiu dotychczasowej wiedzy.
Tytuł oryginału: The Development of the Liturgical Reform: As seen by Cardinal Ferdinando Antonelli from 1948 - 1970 by Msgr. Nicola Giampietro
tłum. za NLM: Anna Kaźmierczak
